NPS 
08 september 2021
Over twee weken spreekt de koning ons weer toe tijdens de jaarlijkse troonrede. Een belangrijk moment, maar wat zegt hij eigenlijk? Uit onderzoek blijkt dat veel mensen niets van de toespraak snappen. Zo blijken mensen met een VMBO-achtergrond enkel 2 van de 10 zinnen te begrijpen. En bij havisten is dat niet veel meer: slechts 3 van de 10 zinnen waren duidelijk. Tijd voor verandering?
Zelfs Olaf Geysendorpher van communicatiebureau Proven Context heeft soms moeite met de troonrede. “Vorig jaar hoorden mijn collega en ik de troonrede. ‘Wat een belachelijke teksten staan daarin’, mompelden we”, zegt Geysendorpher. Ze besloten de fragmenten terug te luisteren. “We speelden af en toe een zin opnieuw af. Zelfs onderling hadden we discussies, terwijl we hiervoor zijn opgeleid.”
Onderzoek
Geysendorpher en zijn collega besloten de troonrede in ‘normale taal’ te herschrijven, om het vervolgens naar de koning en het Ministerie van Algemene Zaken te sturen. Het ministerie reageerde kortaf, want volgens onderzoek zou de troonrede te begrijpen zijn voor middelbare scholieren. “Daar geloofden we helemaal niets van, dus schakelden we DirectResearch in om er onderzoek naar te doen”, zegt Geysendorpher tegen EditieNL.
Slechte scores
DirectResearch onderzocht een panelgroep om te zien wat zij van de troonrede snapten*. Er werd gekeken naar hoeveel van de tien zinnen zij snapten. De scores waren niet zo best:
- VMBO’ers snapten 2,2 op de 10 zinnen.
- De havisten scoorden iets hoger met een 3,3.
- Universitair opgeleiden scoorden met een 5,7 een krappe voldoende.
“We hebben moeilijke zinnen voorgelegd aan een representatief panel”, vertelt Geysendorpher. De mensen uit het panel moesten vervolgens vertellen wat de zin betekent. Sommige zinnen leidden tot wel dertig verschillende antwoorden. “Dat kan niet als je je richt tot het volk, mensen moeten het wel snappen.”
Veel verbeterd
De troonrede is dan misschien moeilijk te begrijpen voor veel mensen, toch is de toespraak er de afgelopen vijftig jaar op vooruit gegaan. Dat vertelt Suzanne Bos, expert in overheidscommunicatie. “Het is minder complex, de zinnen zijn wat korter en de toon is informeler”, legt ze uit.
Bos gelooft wel dat er nog veel te verbeteren valt. “Als je de troonrede begrijpelijk maakt voor alle burgers is dat een manier om de kloof kleiner te maken tussen burger en overheid. Zo voelen mensen zich meer betrokken.”
Waarom zo moeilijk?
Ondanks de verbeteringen blijft de troonrede voor veel mensen moeilijk te begrijpen. Volgens Bos heeft dat een reden. “Het is een ambtenarentaal, het wordt bureaucraats genoemd”, zegt ze. “Het komt deels doordat alles waar ze aan schrijven moet worden goedgekeurd door meerdere mensen. Je krijgt daarom veel bijzinnen en er staan veel definities in één zin.”
Daarnaast is er een andere mogelijke verklaring. Dat het interessanter lijkt wanneer er meer moeilijke woorden in staan. “Onderling vaktaal gebruiken is oké, maar naar burgers is dat kwalijk. Elke burger heeft recht op begrijpelijke communicatie met zijn of haar overheid.”
Oplossing
“Binnenlandse Zaken gaat kijken waar het misgaat”, zegt Bos. “Het maken van fijne, leesbare zinnen kost tijd. Ze zijn op weg, maar ze moeten het nog wel doortrekken. De troonrede zou een mooie start zijn.”
Voor meer informatie zie https://www.rtlnieuws.nl/editienl/artikel/5253042/troonrede-moeilijk-te-begrijpen-voor-veel-mensen
*Bron: Representatief onderzoek uitgevoerd door DirectResearch onder 508 Nederlanders.